2 sposoby na płynne łączenie tonacji

Improwizacja to temat praktycznie nieskończony. Choć w sposób teoretyczny można go opisać praktycznie od każdej strony, należy pamiętać o tym, że koniec końców nie chodzi o skale, zagrywki i trudne frazy. Improwizując stajemy się kompozytorami, którzy w czasie rzeczywistym wymyślają ciekawe melodie. Łatwo jest poradzić sobie w sytuacjach, gdy podkład zawiera się w jednej tonacji. Trudniej, gdy centrów tonalnych mamy więcej, a magiczna pentatonika nie działa już tak dobrze jak wcześniej.

Najważniejsze są melodie

Co łączy najprostszą formę bluesa i zaawansowane harmonicznie standardy jazzowe? Melodie. Oczywiście można się kłócić czy obie stylistyki są równie melodyjne, ale jeśli przyjrzeć się solówkom mistrzów obu gatunków, nie sposób nie zauważyć barwnych i śpiewnych linii, wynikających jedna z drugiej.

To naprawdę ważne, aby pamiętać, że jako improwizatorzy jesteśmy kompozytorami, tworzącymi muzykę w czasie rzeczywistym. Skale, pasaże i zagrywki to tylko narzędzia, a nie cel sam w sobie. Choć za moment opowiem Ci o dwóch sposobach płynnego łączenia tonacji to pamiętaj, że są to wyłącznie proste ćwiczenia, które mają nauczyć Cię SŁYSZEĆ zmianę, zanim ta jeszcze nastąpi. Nie przejmuj się, jeśli póki co wydaje Ci się to czarną magią – wszyscy tak mieli.

Ale po co różne tonacje?

Zdecydowana większość gitarzystów przygodę z improwizacją rozpoczyna od pentatoniki mollowej, swoje pierwsze solówki tworząc na podkładach zawierających się w jednej tonacji. Nie ma w tym nic złego, przeciwnie. Dla wielu osób umiejętność grania po podstawowym bluesie zwyczajnie wystarczy. Mimo to niektórzy z nas z czasem potrzebują więcej, sięgając po nowe, bardziej rozbudowane skale, trudniejsze harmonie itp. To tutaj często napotkamy pierwsze poważne przeszkody.

Improwizowanie w sytuacjach, gdy harmonia zawiera się w dwóch (lub więcej) tonacjach stawia przed nami nowe wyzwania, często dlatego że nasze ucho nie jest do końca przyzwyczajone do niecodziennych następstw akordów. Dlatego właśnie powinniśmy skupiać się na doświadczaniu, dotąd nieznanych współbrzmień i harmonii.

Na potrzeby tego artykułu skupmy się na dwóch tonacjach. Nasz podkład zacznie się od Cm7, a po dwóch takach przejdzie w Ebm7. Tak więc oba akordy będzie dzielić odległość tercji małej (3 półtonów), która wymusi na nas dobór odpowiedniej skali.

Podkład

Gitara to instrument schematyczny/wizualny. Łatwiej jest nam posługiwać się schematami skal, niż nazwami dźwięków, jakie się w nich zawierają (inaczej mają np. instrumenty dęte). Takie skróty myślowe są w porządku i czynią improwizację bardzo intuicyjną, jednak w trudniejszych sytuacjach, mogą okazać się ograniczające.

Naturalnym odruchem osób zaczynających przygodę z tego typu harmonią jest przesuwanie ręki, tak aby zacząć skalę w komfortowej pozycji. To jest ok, jednak powoduje w naszej głowie podział obu tonacji na dwa oddzielne światy. W ten sposób nigdy nie uzyskamy płynności, dlatego w pierwszej kolejności musimy odnaleźć obie skale w obrębie kilku, tych samych progów.

Pentatonikę Cm zagrajmy najprościej – w pierwszej pozycji, od dźwięku C na VIII progu struny E6. Pentatonikę Ebm7 zagrajmy w piątej pozycji, czyli od dźwięki Db na IX progu struny E6. Dzięki temu oba schematy będą blisko siebie.

Pentatonika Cm

Pentatonika Ebm

Pierwszym ćwiczeniem, które warto wykonać, jest zagranie obu skal jedna po drugiej. W tym czasie musisz wnikliwie obserwować ich podobieństwa i różnice. To bardzo ważne. Dopiero kiedy to opanujesz, możemy przejść do tytułowych “sposobów”.

#1 Wspólne dźwięki

Grając powyższe schematy jeden po drugim, z pewnością zauważyłeś, że niektóre dźwięki (Eb i Bb) powtarzają się w obu skalach. To są najsilniejsze nutki, jakie możesz zagrać. Musisz je pamiętać i doskonale wiedzieć gdzie się znajdują. Zawsze kiedy się zgubisz możesz zgrać ten dźwięk i przytrzymać go do czasu kiedy odnajdziesz się w harmonii. Korzystając z nich uzyskasz największą płynność.

#2 Dźwięki bliskie

W pentatonice żaden dźwięk nie występuje w odległości półtonu. Stąd zresztą bierze się jej melodyjny charakter. Łącząc nasze dwie tonacje zauważysz, że niektóre dźwięki układają się próg po progu. To kolejna szansa na płynne połączenie obu skal. Takie dźwięki to C i Db, F i Gb, Gb i G, G i Ab.

Granie “przez kreskę”

Zarówno dźwięki wspólne, jak i bliskie, to wyłącznie narzędzia. Twoja rolą jest wykorzystanie ich w odpowiedni sposób. A zasada jest właściwie tylko jedna. Konstruuj swoje frazy/melodie tak, aby zaczynały się na jednym akordzie, a kończyły na kolejnym. Wiem, że na początku to nie jest łatwe, ale na pewno świetnie sobie poradzisz.

Kończąc jeszcze raz przypominam. Chodzi o melodie! Dźwięki wspólne, bliskie i granie “przez kreskę” to tylko narzędzia do ich wydobywania. Jeśli masz pytania lub po prostu chcesz podzielić się wrażeniami – zapraszam do komentarzy. A Arminowi dziękuję za inspirację do stworzenia tego artykułu. Powodzenia.